Nghĩa trang thời @

Chôn gì trong
nghĩa trang online ?

MỸ LINH

Cuộc sống ảo trở nên giống thật hơn bao giờ hết khi chặng cuối cùng của đời người đã được đưa lên mạng : nghĩa trang online (trực tuyến). Nghĩa trang ảo cũng có khi ùn tắc vì lượng người thăm viếng quá đông. Không chỉ để tưởng niệm người đã khuất, nó còn là nơi chôn giữ nhiều bí ẩn của giới trẻ…

Buổi sáng bước vào tiệm internet, tôi nghe giọng teen í ới gọi nhau : “ Đã vào nghĩa trang chưa ? Mộ của cậu có bao nhiêu người thắp nến ? ”. Giật mình thấy lạ vì những cô bé cậu bé vẫn đang ngồi đấy mà sao lại hỏi về “ mộ ” của nhau. Lân la tìm hiểu một hồi tôi mới biết thì ra chúng đang bàn tán về một nghĩa trang ảo nào đó trên mạng. Những tò mò lẫn lời đồn thổi của bạn bè buộc tôi phải di tay nhấp chuột, xem xem có gì thú vị trong hình thức nghĩa trang lạ lẫm ấy…

Cảnh tượng đầu tiên khi bước vào nghĩa trang online là một giao diện hơi rùng rợn với hình ảnh những bia mộ xếp ngay ngắn. Tiếp đó, đập vào mắt khi mở trang ra là phông nền u ám với màu xám đen, mang nỗi buồn man mác. Chỉ cần mất chưa đầy 2 phút để thiết lập một tài khoản là bạn có thể bắt tay ngay vào công cuộc xây mộ cho riêng mình. Ở đó bạn có thể tự do lựa chọn mẫu mộ với đủ đầy loại thiết kế từ sang trọng, bình thường đến bắt mắt hay giản dị. Bạn cũng có thể thắp nhang, đèn, nến hoặc đặt đủ loại vòng hoa lên bia mộ, đi từ nơi này sang nơi khác để thăm viếng, thắp nhang cho những “ mộ hàng xóm ”. Đặc biệt hơn, bạn còn được sử dụng thanh công cụ để tặng quà cho người đã khuất như cách mà những người tồn tại trong thế giới thực vẫn thường mua vàng mã về đốt cho người nằm dưới mộ. Và nếu cứ loay hoay mãi mà vẫn chẳng thể `nào lập được mộ thì bạn vẫn còn cách vào mục “ Yêu cầu chuyển quyền sở hữu mộ phần ” để nhờ thành viên Ban quản trị lập mộ rồi chuyển quyền sở hữu ấy sang cho bạn.

Nhưng nếu chỉ có bấy nhiêu đó thôi thì ắt hẳn nghĩa trang này sẽ chẳng thể nào hút khách đến vậy…

Một nghĩa trang đông đúc, nhộn nhịp

Nghĩa trang chia ra hơn 10 khu vực, từ nghĩa trang chung cho đến những khu riêng dành cho thiếu nhi, văn nghệ sĩ, Thiên Chúa Giáo, Phật giáo… tất cả đều trọn vẹn như thật, có khác chăng là nơi đây dường như không lạnh lùng, heo hút như những nghĩa trang đời thực.

Bạn sẽ bất ngờ khi phát hiện ra những cô gái ngã ba Đồng Lộc hi sinh trong trận chiến năm nào tưởng như giới trẻ không biết là ai thì tại đây lại có một bia mộ được lập ra với hơn 1454 cây nến thắp lên để tỏ lòng biết ơn, thán phục. Bạn sẽ sửng sốt khi nhận thấy vụ chìm tàu Dìn Ký chỉ vừa mới xảy ra thôi nhưng đã có một bia mộ với hàng trăm ngọn nến nguyện cầu cho những nạn nhân xấu số ra đi trên con tàu ấy. Bạn càng ngậm ngùi hơn khi phát hiện ra đâu đó, những người vô danh, chết vì đụng tàu, đụng xe, chết vì đói lạnh ngoài đường, không họ hàng bà con thân thích nhưng vẫn được khắc tên “ Vô danh ” lên bia mộ, được cả cộng đồng thắp nhang cúng điếu. Và bạn sẽ suy nghĩ hơn khi nhận ra mỗi thành viên gia nhập vào đây đều tự xây một nấm mồ nho nhỏ hoặc dùng tưởng nhớ người thân hoặc đơn giản để dành sẵn cho mình trước khi mất.

Mỗi bia mộ một cái tên khác nhau, có cái tên đơn giản chỉ là tên chủ nhân bia mộ, có cái tên hài hước gây cười như “ Đá Đểu ”, “ Heo Cao – Heo Lùn ” lại có những cái tên đầy lãng mạn như “ Bồ Công Anh ”, “ Gió Vô Tình ”, “ Mưa Thủy Tinh ”… Nấm mộ nào cũng đủ đầy màu sắc, có hoa có cỏ, có tượng đài, nhang khói. Rồi mỗi ngày, người ta tấp nập rủ nhau lên đó thắp nhang, giãi bày tâm sự, tấp nập đi mua quà, gửi tặng áo quần vàng bạc ảo cho người đã khuất. Cả nghĩa trang cứ rộn ràng, xôn xao hẳn lên, người lập ra bia mộ này lại ghé thăm những người lập ra bia mộ khác. Họ để lại những comment, những bình luận, những lời chia buồn, lời an ủi, những lời động viên nhau – điều mà một nghĩa trang đời thực không thể nào làm được. Và cũng chẳng một nghĩa trang đời thực nào có thể lưu lại những dòng tâm sự của người mẹ viết cho con kiểu như : “ Những ngày đầu tiên con đi xa, mẹ cứ thấy trời đất như quay cuồng, sụp đổ. Ban ngày mẹ sợ, buổi tối mẹ buồn, bữa cơm ngồi trống chỗ, thừa phần cơm con mẹ dằn lòng không được. Nhưng rồi mẹ sợ ba, sợ em, mẹ cố nuốt những giọt nước mắt vào trong….Con nằm đó nhưng nhiều khi mẹ vẫn cứ không tin. Mẹ như điên, như dại khi thấy mấy đứa bạn con vào rồi sáng sớm ra đường thấy sinh viên Bách Khoa đi học. Con ơi? Mẹ cầu mong được gặp con dù chỉ là trong giấc ngủ….”

Không chỉ là nơi tưởng nhớ người đã khuất

Nếu như nghĩa trang đời thực đơn thuần chỉ là nơi chôn cất và tưởng nhớ người đã mất thì nghĩa trang online còn là nơi chôn đi tình yêu, chôn cất một nick name ảo hoặc cũng có thể là những bia mộ được lập ra để chôn vùi những gì là lầm đường lạc lối, những gì được gọi là một thời nông nổi.

Người ta không khỏi cảm động khi chứng kiến chuyện tình đầy lãng mạn của chàng sinh viên khoa Toán Trịnh Hào Q. với người bạn gái Hoàng Thị H. khoa Văn. Họ yêu nhau, đến với nhau bằng những rung động đầu đời đẹp đẽ nhất và rồi tan vỡ chỉ vì một vài lý do không đáng có. Q. tìm đến nghĩa trang online để chôn đi cuộc tình đẹp của mình với quan niệm, " Tình chết cũng như người chết, cũng có bia mộ đủ đầy, cũng thắp hương nhang khói hằng ngày, cũng sẽ giỗ chạp hằng năm..."

Người ta chợt lặng đi khi cảm nhận được tình yêu thương loài vật mà một cô chủ nhỏ dành cho chú cún cưng đã mất với những dòng tâm sự ghi trên bia mộ : “ Út ơi, vậy là em xa chị và bé Bi thật rồi. Chính mắt chị nhìn thấy chiếc xe lao vào em, cảnh tượng đó tới giờ chị vẫn không thể nào quên được. Lúc em hấp hối, chị đã không thể nói được gì. Bé Bi nhìn em kêu rên hoài, có lẽ nó biết mẹ của nó sắp bỏ nó đi xa. Tối nay bé Bi buồn lắm, không có cún nào chơi với nó cả...”

Và có khi, người ta bất giác mỉm cười rồi quay sang ủng hộ vì bắt gặp một thành viên như thành viên có nickname @hoangtuthoigian tự lập ra bia mộ để chôn đi sự hèn nhát và tự ti trong con người mình với lời tuyên bố : “ Kể từ hôm nay kẻ hèn nhát và tự ti trong tôi đã chết. Mong rằng trên đời này sẽ không còn ai như thế ! ”

Cũng lắm lúc, người ta vào đây đơn thuần chỉ để chôn đi một cái nick name, một blog ảo, một tài khoản facebook mà lâu lắm rồi họ không còn sử dụng. Rõ ràng, ở nơi nghĩa trang online này, người ta có thể chôn đi nhiều thứ kể cả đó là những điều vô hình vô dạng…

 

Nghĩa trang của người trẻ không hời hợt

Theo anh Nguyễn Anh Tú – admin của diễn đàn Nghĩa trang online, có đến 80 % những người tuổi dưới 50 tham gia vào diễn đàn này, trong đó độ tuổi trẻ 16-20 chiếm khoảng 60 %.

Một lý giải đơn giản rằng những người trẻ thường tiếp xúc với internet nhiều hơn, hằng ngày họ vào Facebook, Twitter và tham gia vô số những mạng xã hội khác nhau. Ở đó, những cô bé cậu bé tập trồng cây, tập làm nông trại, tập xây thành phố, tập yêu nhau cưới nhau theo trò chơi ảo. Và dĩ nhiên, việc lập ra một nghĩa trang ảo cũng tự nhiên như một chu trình tất yếu cần có của cuộc sống ảo đó. Nhưng tuổi trẻ là tuổi ăn chơi, tại sao chính nơi nghĩa trang online để hoài niệm này những người trẻ lại tham gia nhiều đến thế. Phải chăng những người trẻ bây giờ đang có xu hướng nhìn lại, phải chăng họ cũng đang tập sống chín chắn, tập học cách yêu thương chứ không phải vô tâm, hời hợt như những thế hệ đi trước thường nghĩ ?

Sẽ rất nhiều người lớn tuổi phẫn nộ chứng kiến cảnh những thanh thiếu niên mới lớn dắt tay nhau đến phòng nạo phá thai rồi vội vàng quy kết rằng họ là những người trẻ sống hời hợt. Nhưng chỉ khi vào với nghĩa trang online, đọc tâm sự mà những người mẹ trẻ ghi lên bia mộ con mình mới thấy rằng vẫn còn rất nhiều điều ẩn sâu bên trong cái vỏ bọc nông nổi ấy. Như khi đọc bức thư của cô bé có nickname là @Hadung, những dòng chữ vẫn còn ngây ngô, đặc sệt phong cách teen chứng tỏ sự chưa trưởng thành của cô bé nhưng lại khiến người ta giật mình trước những tâm tình đầy xót xa : “ Hôm nay là tròn một tuần mẹ con mình xa nhau đấy ! Mẹ thấy mình thật tệ, thật tệ vì đã tước đi quyền sống và quyền được làm người của con. Nhưng mẹ xin con, xin con đừng oán trách mẹ, xin con hãy hiểu cho lòng mẹ, một người mẹ trẻ mới 18 tuổi không có sự lựa chọn nào khác cho riêng mình...”

Người ta cũng tìm thấy ở đó những người trẻ đang dần hối hận, ăn năn về quãng thời gian chơi bời lêu lổng của mình và bắt đầu muốn quay đầu lại. Như cậu bé 17 tuổi có nickname @wolahhang đã lập ra bia mộ để chôn vùi đi quãng thời gian sống vô ích vô nghĩa với những lời chia sẻ : “ Sống, rong chơi, bướng bỉnh, ngang tàng và kiêu hãnh, tôi tự mình lập mộ cho mình. Số phận đã giết chết một con người, một tuổi trẻ ngây thơ non dại ăn chưa no lo chưa tới. Bao sai lầm, bao thù hận, bao suy nghĩ điên rồ, tôi mang đến đây chôn vùi. Chôn thật sâu, thật chặt, để từ mai ngẩng đầu lên tôi làm lại cuộc đời....”

Hẳn ai đó sẽ hoài nghi rằng, nếu là những người trẻ sống không hời hợt, tại sao họ không chọn một cách thể hiện cảm xúc khác thực tế hơn, gần gũi hơn với đời thường. Nhưng với một thế hệ dành quá nhiều thời gian cho những mạng xã hội ảo như Facebook, MySpace, Twitter, …thì việc khóc thương và tôn vinh người đã khuất trên mạng âu cũng là việc tự nhiên và logic. Với họ, việc bộc lộc cảm xúc theo cách này là dễ dàng và quen thuộc hơn. Nếu phải đến viếng nghĩa trang hoặc đám tang ngoài đời thực, đôi khi họ chẳng biết nói gì, chẳng biết khóc thương bằng cách nào. Nhưng trên internet, họ thấy tự tin và thoải mái để giải bày suy nghĩ của mình. Phải chăng, chính nơi đây, con người thực của họ mới được thể hiện.

Điều đặc biệt là xen giữa các khu mộ trong Nghĩa trang online, lại có riêng một khu… Chúc mừng sinh nhật ! Khu này để các thành viên chúc mừng sinh nhật lẫn nhau. Có vẻ quái lạ, nhưng nó như một sự an ủi trong nghĩa trang này, có buồn đau về cái chết thì cũng có niềm vui được sinh ra và chia sẻ. Chị Phan Thị Bích Phượng (thành viên Ban Quản Trị web) kể về sự gắn kết đặc biệt của các thành viên nghĩa trang online :  Khi đọc những dòng chia sẻ trên trang, chúng tôi như xích lại gần nhau hơn. Ở lần gặp offline đầu tiên mừng sinh nhật Nghĩa trang online (NTO) chúng tôi nhận diện nhau bằng nick name và qua cách hỏi chủ nhân của ngôi mộ mang tên gì. Thành viên của NTO không đồng đều về số tuổi, nhưng vẫn có thể gặp nhau và nói chuyện rất thân tình. Những danh xưng như "Má" "Mẹ" "Ba nuôi" "con gái".... được dùng gọi cho nhau một cách thân thiết. Chúng tôi gắn bó với nhau bởi có cùng một sự đau buồn, cũng vì lẽ ấy mà dễ dàng đồng cảm cho nhau….” 

Những mặt trái từ nghĩa trang ảo

Trong thời đại hiện nay, khi mà nguồn tài nguyên đất đang dần dần cạn kiệt thì nghĩa trang ảo là một ý tưởng tuyệt vời giúp con người có thể tưởng nhớ và ghé thăm những người đã khuất từ bất cứ đâu, lúc nào miễn là nơi đó có Internet. Nhưng dường như chính nghĩa trang ảo cũng là con dao hai lưỡi dễ đẩy con người ta chìm vào bi lụy.

Gọi là nơi để những người trẻ chôn đi nỗi buồn nhưng cứ mỗi ngày họ vào web, mở bia mộ của mình lên thắp nhang thì nỗi đau đó cứ ám ảnh và bám theo họ dai dẳng. Đơn giản như một chị lập bia mộ cho đứa con của mình, mỗi lần thấy nấm mồ được khách viếng thăm thắp thêm ngọn nến là lòng chị lại quặn thắt đau buốt vì nhớ con. Đơn giản như một chàng trai gọi là chôn đi cuộc tình buồn, nhưng cứ ghé thăm nghĩa trang, đọc lại những kỉ niệm, lòng chàng trai trẻ ấy lại thêm chua xót.

Về vấn đề này, anh Nguyễn Anh Tú, admin diễn đàn giải thích : “ Buồn hay không là tùy vào cách giải quyết của từng người. Nếu họ muốn quên thì có nhiều cách để quên nhưng nếu họ không muốn quên thì có làm gì vẫn cứ nhớ. Web lập ra chỉ để giúp người ta có nơi để tưởng nhớ, có nơi để chôn đi nỗi buồn chứ không có trách nhiệm bắt ép ai phải nhớ hay quên đi nỗi đau nào đó ! ”

Chị Bích Phượng – thành viên ban quản trị web cho biết : " Vừa qua sau khi một số báo đăng tải về hình thức nghĩa trang online, thành viên diễn đàn tăng đột biến và dẫn đến hiện trạng băng thông bị nghẽn, web phải đóng cửa trong vài ngày. Điều đó không khiến chúng tôi lo ngại mà điều lo ngại ở đây chính là những ngôi mộ mọc lên như nấm sau mưa, ngôi mộ của những đứa trẻ không bao giờ được nhìn thấy mặt trời bởi cha mẹ của chúng cũng chỉ là những đứa trẻ. Có ngôi mộ tập thể có đến 4 đứa trẻ trong cùng một nơi, nhưng tuổi đời cha mẹ bọn trẻ thì còn quá nhỏ. Đó là một dấu hiệu đáng buồn khi chúng tôi chợt nhận ra tình trạng nạo phá thai ở Việt Nam lớn hơn rất nhiều so với tưởng tượng…”

Mỗi thế hệ, mỗi thời đại có một cách thể hiện tình cảm và tìm về hoài niệm khác nhau. Nếu như những người lớn tuổi chọn cách tưởng nhớ, chôn đi nỗi đau của mình bằng việc vùi chúng xuống đất thì với những người trẻ họ lại thực hiện điều đó trên internet. Thật khó để phê phán hay khuyến khích hình thức nghĩa trang ảo. Nhưng có một điều rõ ràng rằng, khi những người trẻ tìm đến với nghĩa trang online cũng là lúc họ đang nhìn lại bản thân và muốn tự thay đổi mình.

MỸ LINH

NGUỒN : bản do tác giả gửi