Joyce KOLKO
(1933-2012)

Ngô Vĩnh Long

Tiến sĩ Joyce Kolko, một nhà kinh tế và một người đã cống hiến nhiều cho hòa bình ở Việt Nam, đã qua đời ngày 15 tháng 4 năm 2012 tại Amsterdam sau 5 năm chống chọi với thương tích do một cuộc mổ xương mông không thành công.

Joyce Manning sinh ngày 19 tháng 8 năm 1933 tại Cleveland, tiểu bang Ohio của Hoa Kỳ. Năm 1953 bà gặp Gabriel Kolko trong khi hai người đi tranh đấu chống kỳ thị chủng tộc tại Mỹ và họ yêu nhau ngay tức khắc và lấy nhau ngày 11 tháng 6 năm 1955.

Một phần vì áp lực nghề nghiệp tại Mỹ do hoạt động chống chiến tranh tại Việt Nam của Mỹ hai vợ chồng Kolko rời Mỹ và năm 1970 Gabriel Kolko trở thành giáo sư trong khoa sử tại đại học York University ở Canada. Joyce và Gabriel Kolko viết chung nhiều nghiên cứu, trong đó có hai cuốn sách nổi tiếng là :  The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 1943-1945 và The Limits of Power: The World and United States Foreign Policy, 1945-1954.

      

Tháng 12 năm 1973 Joyce và Gabriel Kolko đến thăm Việt Nam và đã đi viếng hai bên vùng vĩ tuyến 17 ở tỉnh Quảng Trị. Họ đã gặp ông Nguyễn Cơ Thạch tại Hà Nội trong dịp viếng thăm nầy và Joyce đã phát biểu ý kiến là trong khoảng một năm rưỡi sau đó thì chiến tranh sẽ chấm dứt và nên chuẩn bị một kế hoạch hậu chiến nếu không thì sẽ gặp rối ren khi hòa bình đến. Gabriel thì cho rằng phải hai năm sau chiến tranh mới chấm dứt, nhưng đồng ý với Joyce về chuẩn bị một kế hoạch hậu chiến. Ông Thạch và một số nhà hoạch định chính sách ở Việt Nam nói rằng có thể phải 10 năm nữa chiến tranh mới chấm dứt.

Một phần vì lý do trên tháng 4 năm 1975 khi chiến tranh sắp kết thúc Joyce và Kolko được mời sang thăm Việt Nam và họ có mặt tại Huế đầu tháng 5 năm 1975. Sau đó họ được mời sang thăm Việt Nam 6 lần nữa để cho ý kiến và thỉnh giảng. Chi phí trong tất cả các lần đi thăm đều do họ tự trả lấy.

Các cơ quan tại Việt Nam đã in bản dịch một số sách của Joyce trong đó có Nước Mỹ và cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản và Nền Kinh Tế Thế Giới (hai pho do viện Nguyễn Ái Quốc xuất bản năm 1991). Ngoài ra cũng có một tập các bài giảng về kinh tế của Joyce ở Việt Nam được in năm 1977 dưới dạng mimeograph với tựa đề  Một số vấn đề quan hệ kinh tế quốc tế.

Năm 1987 là lần cuối Joyce và chồng sang thăm Việt Nam. Lý do họ thường cho bạn bè thân thuộc biết tại sao họ không sang Việt Nam thăm nữa là họ rất đau lòng với những xu hướng chính trị và xã hội mà họ cho là tiêu cực.

Joyce Kolko là một học giả uyên bác và là một người phụ nữ rất hiền hòa. Joyce và Kolko không có con vì họ quyết định cống hiến cuộc đời của họ cho việc nghiên cứu và hoạt động. Bà ra đi để lại hai người em trai.

NGÔ VĨNH LONG