Vụ tham nhũng ở PMU18

Bộ gian tham vận tải

Hoà Vân

Cho tới khi tờ báo này lên khuôn, sự việc nổi bật trong những phát triển gần đây của vụ « PMU18 » (xem Diễn Đàn số 159) là... sự im lặng của ngài bộ trưởng cái bộ khó có thể dùng tên gọi gì khác hơn là « bộ gian tham vận tải ». Bởi, ngoài Ban quản lý các dự án số 18 đầy uy quyền và tiêu cực kia, đèn thời sự còn rọi chiếu về một tổng công ty lớn của bộ mà thành tích xây dựng cây cầu Văn Thánh ở TP HCM – thành tích « xây xong là thủng » - còn đang làm « xấu hổ » người dân thành phố... Mời bạn đọc xem tin về cây cầu nổi tiếng này trong phần tin tức trên đây. Bài này xin dành riêng cho « siêu ban PMU18 » và các vị lãnh đạo của nó.

Không có « vùng cấm » trong xử lý tiêu cực liên quan đến PMU 18 ?

Câu khẳng định (không có dấu hỏi) là của ông Vũ Quốc Hùng, uỷ viên trung ương ĐCSVN, phó chủ nhiệm kiểm tra trung ương, khi ông trả lời phỏng vấn của Thông tấn xã VN (ngày 23.3). Ông Hùng xác nhận « Vụ việc tiêu cực tại PMU 18 đã diễn ra từ lâu với nhiều đối tượng tham gia (đến nay đã khởi tố 5 bị can) và sai phạm nghiêm trọng trên nhiều mặt », và kể ra nhiều « sai phạm » như :

– Hầu hết các dự án của PMU 18 làm chủ đầu tư đều có vấn đề về chất lượng. Một số đã được Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra tài chính, Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải kết luận, yêu cầu phải làm lại, yêu cầu xuất toán nhiều tỉ đồng (chỉ riêng dự án cải tạo QL18, đoạn Nội Bài-Bắc Ninh đã phải xuất toán trên 60 tỉ đồng).

– Việc tổ chức đấu thầu chỉ là hình thức (các nhà thầu đều là "sân sau", là "cánh hẩu", hoặc có "đi lại" với Bùi Tiến Dũng mới thắng thầu).

– Hành xử với nhau theo kiểu "xã hội đen" (dùng côn đồ để dằn mặt nhau - trong đó có vụ chém trọng thương nguyên trưởng phòng Kỹ thuật công nghệ PMU 18 Đỗ Ngọc Trung, DĐ) ; phó tổng giám đốc đánh cả nhân viên coi xe...

– Bản thân « con bạc triệu đô » Bùi Tiến Dũng, ngoài các tội đánh bạc, đưa, nhận hối lộ còn vi phạm nghiêm trọng về đạo đức, lối sống (đánh nhau, gây rối trật tự công cộng ; bồ bịch ; đi nhà hàng uống rượu say, hành xử theo kiểu côn đồ...).

Tuy nhiên, dù cuộc phỏng vấn diễn ra chỉ hai ngày sau khi ông Nguyễn Việt Tiến, thứ trưởng thường trực kiêm bí thư đảng uỷ bộ GTVT bị cơ quan điều tra bộ Công An (dưới đây, xin dùng bí danh C14 của cơ quan này) triệu tập (sáng 21.3) để « giải trình » nhiều nội dung liên quan đến vụ PMU 18 mà ông từng là tổng giám đốc - trước khi “nhường“ chỗ cho đàn em là Bùi Tiến Dũng -, tên ông thứ trưởng lại bị “bỏ quên” trong những câu hỏi và trả lời.

Dù rằng, trước đó, báo chí đã bắt đầu phanh phui nhiều chuyện « tiêu cực » của ông Tiến, với những chi tiết ngày càng cụ thể, khó chối cãi. Như những tài sản lớn (nhà cửa, trang trại) của ông và gia đình. Như việc ông đưa người thân vào những chức vụ quan trọng của PMU 18 khi rời chức tổng giám đốc lên làm thứ trưởng (một cháu ruột làm phó tổng giám đốc PMU 18, một cháu ruột khác làm phó tổng giám đốc Ban quản lý dự án đường thuỷ, con gái làm chánh văn phòng tư vấn dự án...) ? Hoặc những « bút phê » vào các đơn đấu thầu không thông qua thủ tục, để một số công ty « sân sau » được làm nhà thầu phụ cho các dự án của PMU 18, với tiền đầu tư của PMU18 lớn hơn nhiều so với các lô thầu mà một vài công ty khác được hưởng. Hoặc nữa, như việc sử dụng xe công nhiều mờ ám, việc từng “chia sẻ” với Bùi Tiến Dũng những « vi phạm nghiêm trọng về đạo đức, lối sống» mà ông Hùng kể ra trên kia (trong đó có việc ông Tiến bị tạm giữ đêm 11.2.1996 ở công an phường Bùi Thị Xuân, Hà Nội, sau khi cùng một nhóm cán bộ PMU18 – lúc đó ông còn làm TGĐ siêu ban này - say rượu làm náo loạn cả một đoạn phố, nhưng sự việc sau đó bị cho chìm xuồng) v.v.

Không có « vùng cấm », nhưng có điều chi khiến ông phó chủ nhiệm Ban kiểm tra trung ương e ngại, không nói gì tới ông Tiến (TTXVN cũng không đặt câu hỏi, hoặc có đặt nhưng không công bố) ? Một chiếc ô khó chạm ? Có điều chắc là C14 đã tạm khép lại 3 ngày làm việc với ông Tiến (chiều ngày 23.3). Ông Tiến đã trở về bộ, vẫn là thứ trưởng tuy một số lĩnh vực ông phụ trách đã tạm thời được chia cho các thứ trưởng khác xử lý. Trong khi chờ đợi một số vụ việc được « làm rõ », đúng theo nguyên tắc « khi chưa bị kết án thì anh vô tội », mà nhà nước ta luôn tôn trọng... đối với những công dân cao cấp !

« Trước khi bị khởi tố, họ đều là đảng viên tốt ! »

Đối với những người (chắc là) « xấu », hay nghi ngờ việc tuân thủ nguyên tắc luật pháp của Đảng, ông Đỗ Văn Thuật phó bí thư Đảng uỷ bộ GTVT đã gián tiếp trả lời bằng câu khẳng định hùng hồn nêu trên, được nhắc đi nhắc lại với phóng viên báo Lao Động trong một buổi làm việc ngày 22.3, hôm sau khi thủ trưởng trực tiếp của ông, bí thư Nguyễn Việt Tiến được C14 triệu tập. Việc triệu tập này, theo ông « là hoạt động tố tụng bình thường ». Đúng quá. Cho nên, cũng không thừa khi ông nhắc lại : «  Anh Nguyễn Việt Tiến cũng liên tục được công nhận là đảng viên tốt, được xếp loại A ».

Cũng như, đối với toàn bộ những cán bộ liên quan, đánh giá của Đảng là cao nhất, như ông cho biết : « Cho đến thời điểm trước khi bị khởi tố, cả bốn cán bộ: Bùi Tiến Dũng - tổng giám đốc ; Vũ Mạnh Tiên - phó chánh văn phòng ; Phạm Tiến Dũng - trưởng phòng Kế hoạch PMU18 và Nguyễn Việt Bắc - phó TGĐ Công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - đều là những đảng viên có phẩm chất, hoàn thành tốt nhiệm vụ, liên tục được xếp loại đảng viên loại A. Thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến còn được Đảng uỷ khối tặng bằng khen ! Đảng uỷ PMU18 liên tục được công nhận là cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh... ».

Cũng như, « việc đồng chí Bùi Tiến Dũng được bầu vào Thường vụ Đảng uỷ là do đại hội bỏ phiếu một cách dân chủ, công khai », « việc kê khai tài sản của cán bộ Đảng trong bộ được tiến hành thường xuyên hằng năm », Đảng uỷ đâu thấy vấn đề gì ! Ông Thuật hoàn toàn có lý khi mạnh mẽ khẳng định : « nếu nói tổ chức Đảng ở đây bị tê liệt là không đúng. Trong các nhiệm kỳ qua, Đảng uỷ cơ quan bộ GTVT luôn được đánh giá là hoạt động tốt, đoàn kết, nhất trí và đạt nhiều thành tích xuất sắc trong công việc » !

10 tỉ đồng chạy án... và các kỉ lục khác

Ngoài món tiền cá độ bóng đá 1,8 triệu đô của ông tổng Bùi Tiến Dũng, hình như một kỷ lục ghi-nét mới đang được phá vỡ : món tiền 10 tỉ đồng mà, theo báo chí, ông Bùi đã bỏ ra để chạy án. Ngày 23.3, 3 nhân vật liên quan đã bị cơ quan điều tra ra lệnh khởi tố và bắt giam : Nguyễn Mậu Thôn – nguyên cán bộ công an, giám đốc Cty Hoa Việt, một công ty « sân sau » của PMU18 -, Lương Mạnh Hoa (tài xế của Bùi Tiến Dũng) và Tôn Anh Dũng (biệt danh Dũng "Huế"), cũng từng được ban phát cho làm thầu phụ rất nhiều gói thầu ngon ăn hàng chục tỉ đồng... Hai người đầu đã bị bắt, Dũng « Huế » chưa vì đang đưa vợ con sang chữa bệnh ở Thái Lan...

Từ đâu mà những nhân vật lãnh đạo hoặc dính líu tới PMU 18 có được những số tiền rất lớn đó ? Theo Tuổi Trẻ 20.3.2006, từ ngày thành lập (tháng 8.1993) đến nay, dưới hai « triều đại » Nguyễn Việt Tiến (cho tới 1998, khi được thăng quan) và Bùi Tiến Dũng, PMU 18 đã « ôm » được 20 dự án khác nhau với tiền vốn lên đến gần 33 000 tỉ đồng, trong đó, theo cơ quan điều tra, PMU 18 đã « ăn » hoa hồng từ 5 tới 15 % từ các nhà thầu được họ « ưu ái ». Những dự án lớn mà PMU18 được giao « quản lý » có thể kể : cầu trên quốc lộ 1, cộng 3 giai đoạn I – III là hơn 7 800 tỉ ; giao thông nông thôn 2 (2 439 tỉ), quốc lộ 3 Hà Nội – Thái Nguyên (3 523 tỉ)... Hàng năm, PMU 18 giải ngân từ 2 000 đến 2 500 tỉ đồng, trong khi nhiều PMU khác của bộ không đủ tiền trả lương cho cán bộ ! Phần lớn những dự án xây dựng đường sá, giao thông là do viện trợ trực tiếp (ODA) – hoặc viện trợ không hoàn lại, hoặc cho vay với lãi suất rất thấp – của các định chế tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á, hoặc các nước giàu như Nhật Bản...

Báo Tuổi Trẻ ngày 11 và 21.3 cũng trở lại « những dự án đầy tai tiếng » của PMU 18, cho thấy « gần như dự án nào cũng đều có “mùi” tiêu cực, lãng phí và thất thoát hàng tỉ đồng ». Chỉ riêng hai dự án « cải tạo, nâng cấp QL 18 » và QL 10, ban Kiểm toán trung ương đã phát hiện số tiền sai phạm phải thu hồi trả cho nhà nước lên đến 67 tỉ đồng...

Ngày 17.3, 4 ngày trước khi được C14 “triệu tập”, thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến đã chủ trì hội nghị tập huấn cho các cán bộ chủ chốt của bộ GTVT nhằm triển khai "Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và Luật phòng chống tham nhũng" !

Ở bất cứ nước nào khác, với tất cả những sự việc nêu trên, bộ trưởng phụ trách ắt đã phải từ nhiệm. Riêng ở VN, bộ trưởng Đào Đình Bình, uỷ viên TƯ Đảng, vẫn... bình chân như vại. Đó chính là sự kiện nổi bật nêu trên đầu bài này...

Hoà Vân

(tổng hợp tin tức và bình luận)

Phản pháo (tin giờ chót)

Sáng 28.3, theo VietNamNet, ông Nguyễn Việt Tiến đã gặp nhiều nhà báo và ngỏ ý sẵn sàng trả lời các câu hỏi xoay quanh trách nhiệm của ông về những sai phạm ở PMU 18.

Cho rằng, vừa qua có một làn sóng dư luận chĩa mũi dùi vào ông để đòi ông phải chịu trách nhiệm chính trong những sai phạm xảy ra tại PMU18 (đánh bạc, đưa và nhận hối lộ, chạy án...), ông Nguyễn Việt Tiến nói « Tôi nghĩ rằng đồng chí bộ trưởng gần như đã đứng ngoài cuộc ».

Ông thừa nhận trách nhiệm trong công tác quản lý cán bộ, quản lý tài chính, tài sản và vấn đề phân công, song ngoài trách nhiệm cá nhân của ông, « tập thể phải chịu trách nhiệm chung », theo ông.

Trọn ngày 27/3, ban cán sự Đảng ủy bộ GTVT đã có cuộc họp kiểm điểm trách nhiệm của bộ trưởng Đào Đình Bình và 3 thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến, Ngô Thịnh Đức, Phạm Duy Anh. Được biết, cả 4 người đã có bản kiểm điểm sẵn sàng trình thủ tướng, chậm nhất vào ngày 31/3/2006.

Đề cập đến nội dung cuộc họp này, ông Tiến nói "cơ bản là thống nhất ý kiến", tuy nhiên, ông cho rằng, có khá nhiều nội dung ông không đồng ý với cách quy trách nhiệm của bộ trưởng: "Nếu cần, tôi đề nghị được đối chất với bộ trưởng, cho dù tại cơ quan điều tra hay trước sự chứng kiến của báo chí" về trách nhiệm của mình trong vụ tiêu cực ở PMU18.

Liên quan đến việc bổ nhiệm cán bộ, ông Tiến khẳng định : Việc bổ nhiệm Bùi Tiến Dũng làm TGĐ PMU 18 năm 1998 là do bộ trưởng cũ. Việc bổ nhiệm này được tiến hành sau 8 tháng theo dõi, thử thách, chứ không phải là kế nhiệm vị trí của ông và cũng đã được thông qua ý kiến của ban cán sự Đảng bộ GTVT.

Năm 2003, Bùi Tiến Dũng được bổ nhiệm lại (theo quy định 5 năm một lần), cũng chính bộ trưởng Đào Đình Bình ký quyết định.

Thứ trưởng Tiến cho hay, việc bổ nhiệm TGĐ, phó TGĐ các PMU, các tổng công ty thuộc bộ hay các chức vụ tương đương thuộc các cục, vụ... của bộ GTVT đều do bộ trưởng "quyết".

Chưa hết, việc điều chuyển ông Nguyễn Việt Bắc từ vị trí thư ký riêng của ông Tiến ở bộ GTVT về giữ cương vị phó TGĐ Công ty phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) cũng là quyết định của bộ trưởng Đào Đình Bình.

Ông Tiến còn thông tin rằng việc điều chuyển ông Bắc là do một cán bộ "cấp trên" gợi ý, nhưng từ chối tiết lộ chi tiết và cũng không đưa ra bằng chứng nào. (...)

Và không rõ có hàm ý thách thức không, ông Nguyễn Việt Tiến nói : sau vụ tai tiếng năm 2005(?) và đến nay là vụ tiêu cực ở PMU18, "nếu là bộ trưởng, tôi sẽ từ chức".

Tiếc rằng, giờ giao báo cho nhà in quá cận, chúng tôi không thể đưa thêm thông tin nào sau cuộc phản pháo này. Lại phải hẹn bạn đọc một số sau...