HỘ CHIẾU KHÔNG CÓ GIÁ TRỊ PHÁP LÝ

Vũ Hải Long

Trong quá khứ gần đây Trung quốc (TQ) đã nhiều lần cho in tấm bản đồ TQ với hình lưỡi bò ở Biển Đông, như trong các bài báo của các học giả TQ đăng trên các tạp chí khoa học có tiếng trên thế giới, việc làm lén lút chẳng có liên quan gì đến nội dung khoa học của bài báo đã bị các nhà khoa học Việt Nam (VN) phát hiện và phản đối với ban biên tập tạp chí. Lần này vụ việc hộ chiếu (HC) điện tử mới của TQ nghiêm trọng hơn rất nhiều vì số lượng hàng triệu HC và vì tính pháp lý của vụ việc.

Hộ chiếu là một tư liệu được nhà nước – gọi tắt là nước A – cấp cho công dân của nước mình để đi ra nước ngoài – nước B –. Hộ chiếu mang các tính chất pháp lý như : (i) người mang HC có quốc tịch A, (ii) để có thể đi đến nước B thì 2 nước đã phải có quan hệ ngoại giao – trong đó công nhận quốc gia và lãnh thổ của A và B tại thời điểm ký kết quan hệ ngoại giao– , (iii) v.v… .

Hệ quả của 2 tính pháp lý trên là chứng minh nhân dân không thể thay thế HC khi đi ra nước ngoài (đa phần là nước B phải cấp thêm thị thực visa trên HC ghi rõ thời gian và số lần nhập cảnh). Ngược lại HC có thể thay thế chứng minh nhân dân để đi lại trong nước A, – trong trường hợp TQ cùng lắm là đi Hoàng Sa không mất lệ phí thị thực ! Một (phản) ví dụ của bản thân tôi : như những người VN sống ở Pháp, sau ngày đất nước thống nhất, chúng tôi đã có HC VNDCCH, nhưng muốn về nước thì phải xin phép, xin thị thực đóng lệ phí ! Ngược lại, trường hợp một nhà toán học trẻ nổi tiếng VN là Lê Dũng Tráng, sống ở Pháp trong thời gian chiến tranh ở miền Nam, mang HC VNDCCH, nước Mỹ khi đó chưa có quan hệ ngoại giao với VDCCH, Hội Toán học Mỹ mời Lê Dũng Tráng tham gia một hội nghị toán học quốc tế, LDT đã trả lời hoặc sang Mỹ với hộ chiếu VN hoặc không sang, bộ Ngoại giao Mỹ chấp nhận cấp thị thực như một trường hợp ngoại lệ.

Đối với HC điện tử mới của TQ trong đó có ghi bản đồ lãnh thổ TQ (bao gồm Đài Loan, Biển Đông, phần đất tranh chấp với Ấn Độ), theo tính pháp lý (ii) trên đây, nếu lãnh thổ TQ có thay đổi – như trường hợp Hồng Kông –, thì bộ ngoại giao TQ phải thông báo cho toàn thế giới biết sự thay đổi đó, nếu không làm như vậy, đơn phương “bành trướng”, HC sẽ không có giá trị pháp lý quốc tế, chỉ sử dụng nội địa! Trường hợp Đài Loan đã bắt buộc phải phản đối, không những phản đối TQ thâu tóm Đài Loan mà còn bao hàm phản đối TQ tranh chấp Biển Đông và vùng đất biên giới với Ấn Độ ! Đối với các nước không liên quan khác, như nước Mỹ là nước đã tuyên bố đứng ngoài các tranh chấp về biển đảo ở Biển Đông, với việc cấp thị thực trên các HC đó, các nước này mặc nhiên là đã đứng về phía TQ công nhận đường lưỡi bò !

Vì vậy Việt Nam phải cương quyết không chấp nhận loại HC như vậy, bằng cách đóng dấu “HC không có giá trị đối với VN” lên HC đó. Nếu là HC công vụ thì càng phải cương quyết từ chối nhập cảnh – vì HC công vụ hàm ý giá trị pháp lý cao. Nếu là HC phổ thông nhập cảnh vì mục đích hội họp, kinh doanh, thị thực chỉ được cấp 1 lần – ngoại lệ – với chi phí cao, vì chỉ cấp trên môt tờ Thông Hành (Laissez-Passer) rời ngoài HC, hạn chế về thời gian và không có giá trị đi đến các vùng đang tranh chấp. Còn nếu là nhập cảnh du lịch thì tuyệt đối từ chối. Dù có thiệt hại kinh tế còn hơn là bị mất biển đảo, như ý kiến so sánh hơn thiệt của doanh nhân Nguyển văn Mỹ, giám đốc công ty Du lịch Lạc Việt. Hãy tưởng tượng một tour du lịch ồ ạt Hải Nam - Hoàng Sa - Nha Trang : VN phải từ chối cả những HC nước ngoài đến từ HS-TS qua các tour như vậy ! Đồng thời VN phải “quốc tế hóa vụ việc này”, như phản đối lên LHQ, vì cấp phát HC mới này TQ cũng đã quốc tế hóa như việc đã rồi.

Nếu lãnh đạo VN không cương quyết công khai quốc tế hóa đối phó với loại HC mới này thì các nước khác không có lý do gì để ủng hộ VN và vì lợi ích riêng họ sẽ nhắm mắt làm ngơ. Việc mất biển đảo là không xa nếu nhân dân VN không ý thức được vụ việc nghiêm trọng này, ru ngủ với “đã có đảng và nhà nước lo, 16 chữ vàng, 4 tốt”. Việc làm “lén lút” không công bố này của TQ làm mất thể diện trước toàn thế giới, không xứng đáng với một “siêu cường thứ 2”.

Tp HCM 25/11/12

Vũ Hải Long (TS KH)