Xem phim Iran được giải Cành Cọ Vàng

(Liên hoan điện ảnh Cannes 2025)

Một tai nạn đơn thuần

Hà Duy

Một tai nạn đơn thuần (Un simple accident / Yek tasadof-e sadeh), phim của Jafar Panahi (Iran) vừa được giải Cành cọ vàng ở Cannes, sẽ công chiếu tại Pháp ngày 1.10 tới (thay vì đầu tháng 9 như đã thông báo trước). Từ nay đến đó, có thể một vài rạp chiếu « tiền diễn » (en avant première).  Nếu có dịp, các bạn nên đi xem ngay.

 
Sinh năm 1960, Panahi là tác giả gần 20 phim (dài và ngắn), trong đó nhiều phim đã được giải thưởng lớn :

Vòng tròn (Dayereh, Sư tử vàng ở Venise năm 2000) et Máu và vàng (Talāye sorkh, giải của Ban giám khảo Một cái nhìn ở Cannes năm 2003), hai năm sau phim Taxi đoạt giải Gấu vàng ở Berlin năm 2015.

 
Tác giả đã bị chính quyền Hồi giáo Iran giam tù 2 lần, bị cấm hành nghề trong 20 năm. Cuốn phim được quay chui, cùng với tác giả, bay sang đươc tới Pháp để tham dự và xứng đáng được giải cao quý nhất ở Cannes.

 
Hành nghề trong không khí ngột ngạt cấm đoán rình rập ở Tehran, Panahi đã sáng tạo ra lối làm việc độc đáo : mỗi lần quay ngoại cảnh, có hai đội quay phim, đội này làm nghi binh cho đội kia làm việc, đội nào bị bắt, thì đội kia thay thế.

Một tai nạn đơn thuần diễn ra như một cuốn phim thriller, trong bóng tối, trong chiếc xe van, ngoài sa mạc hoang vắng. Vahid, một công nhân sửa xe, từng bị chính quyền Iran giam cầm, tra tấn : anh bị bịt mắt, chỉ nghe thấy giọng nói của của tên đao phủ, và tiếng lộc cộc chân giả của hắn (bị thương ở Syrie). Tình cờ, anh nhận ra giọng hắn đến sửa xe sau một "tai nạn đơn thuần". Nổi sung, Vahid đập mạnh vào đầu tên ác ôn, mang hắn ra sa mạc để chôn sống. Nhưng giờ chót, anh do dự, không chắc hẳn là kẻ đã tra tấn mình, nên đi tìm những bạn đồng cảnh đã từng bị tù đày tra tấn, "lập hội đồng xét xử". Phần lớn cuốn phim (105 phút) là "phiên tòa". Bốn "thẩm phán", mỗi người là một hoàn cảnh bị thảm, là một cách nhìn quá khứ và tương lai. Đối xử với kẻ địch bằng phương pháp vô nhân đạo của chúng, hay chọn thái độ nhân văn, nghĩa là chấp nhận nguy cơ bị chính quyền toàn trị truy tìm ra và bắt giết ? Họ tranh luận gay gắt, người này nghi người kia đã bị chính quyền mua chuộc hay o ép. Bi hài xen lẫn một cách biện chứng, tinh tế. Kết cục thế nào, xin xem, sẽ biết.

Un simple accident xác nhận Iran là một nền điện ảnh lớn, với những đạo diễn và nghệ sĩ tài ba, thừa tâm can và mưu trí để vượt qua khó khăn vật chất và tài chính, vượt qua sự kiểm duyệt của thần quyền và chính quyền.

Hà Duy